تأثیر قارچ میکوریزا و اسید هیومیک در سطوح مختلف کود شیمیایی بر عملکرد و کیفیت آفتابگردان

استفاده ویژه از مواد شیمیایی در کشاورزی به دلیل اثرات سوء آنها بر میکروارگانیسم‏های خاک ممکن است منجر به کاهش حاصخیزی خاک شود. در این رابطه تلاش‏های گسترده‏ای به منظور یافتن راهکارهای مناسب برای بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی، حذف آلاینده‏ها با روش‏های زیست‏پالایی و حفظ پایداری اکوسیستم‏های طبیعی آغاز شده است، یکی از روش‏ها به کاربردن کودهای آلی و کودهای زیستی می‏باشد. این پژوهش به منظور بررسی کاهش استفاده از نهاده‏های شیمیایی، همگام با تلاش جهت افزایش روغن و عملکرد گیاه آفتابگردان (helianthus annuus l) انجام شد. آزمایش در مزرعه‏¬ی تحقیقاتی دانشکده¬ی کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در منطقه دهگلان در سال زراعی 1391 اجرا گردید. در این تحقیق که به صورت طرح اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادقی با 3 تکرار بر صفات کمی و کیفی دانه آفتابگردان رقم یوروفلور بررسی شد، اثر کودهای شیمیایی در 3 سطح (صفر درصد معادل عدم کاربرد کود) و (50 درصد معادل 5/37 کیلوگرم در هکتار کود اوره) و (100 درصد معادل 75 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی در کرت¬های اصلی قرار گرفتند. دو گونه میکوریزا شامل (g. mosseae) و (g. interaradices) و اسید هیومیک در 3 سطح (0، 8 و 16 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‏ها نشان داد که اثر متقابل کود شیمیایی و میکوریزا بر درصد روغن، درصد نیتروژن، پتاسیم، وزن هزار دانه،تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و قطر ساقه در سطح احتمال 1% معنی¬دار بوده که باعث افزایش مقادیر صفات درصد روغن، عناصر غذایی نیتروژن و پتاسیم، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و قطر ساقه گردید. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود شیمیایی و اسیدهیومیک نیز بر صفات درصد روغن، پتاسیم، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و قطر ساقه در سطح احتمال 1% معنی¬دار بود و در سطوح بالا باعث کاهش این صفات شد. همچنین این نتایج نشان داد که اثر متقابل میکوریزا و اسیدهیومیک بر درصد نیتروژن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، قطر ساقه، درصد مغز و پوسته دانه معنی¬دار بود به طوری که قارچ g. interaradices در سطوح مختلف اسید هیومیک باعث افزایش در همه این صفات به جز تعداد دانه در طبق و درصد مغز گردید. اثر متقابل سه گانه¬ی کود شیمیایی، وقارچ g. mosseae و اسید هیومیک بر صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و قطر ساقه معنی¬دار بود و باعث افزایش همه این صفات به جز قطر ساقه گردید و همچنین کاربرد سه جانبه¬ی کودهای شیمیایی، قارچ g. interaradices و اسید هیومیک دارای اثر معنی¬داری بر صفات درصد روغن دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، شاخص برداشت و قطر ساقه بود و باعث مقدار افزایش این صفات گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که قارچ¬های مایکوریزا و سطوح مختلف اسیدهیومیک موجب افزایش درصد روغن،جذب عناصر غذایی و افزایش عملکرد واجزای عملکرد در اکثر موارد شدند.